Desinformazioa da herrialde demokratikoen kezka handienetako bat. Desinformazio-kanpainek eragin argia dute kanpo-politikan, eta beste faktore batzuetatik bereizi behar dira, hala nola informazio faltsua —fake news— edo informazio okerra —misinformation—. Izan ere, desinformazio kanpainek ez dituzte zertan albiste faltsuak izan, baizik eta errealitatea manipulatutako edukien bidez desitxuratzea eta estatuen eta haien erakundeen egonkortasuna higatzea dute helburu.
Desinformazioa/FIMI (Atzerriko Informazioaren Manipulazioa eta Interferentzia)
Azken urteotan, teknologia berrien, sare sozialen eta adimen artifizialaren etorrerak eragindako informazio-fluxuaren hazkundeak desinformazioaren fenomenoa sustatu du, batez ere atzerriko eragileek sortutakoa. FIMI (Atzerriko Informazioaren Manipulazioa eta Interferentzia, ingelesezko akronimoagatik) herrialde demokratikoen kezka handienetako bat da, zuzenbide estatuarentzat eta herrialdearen mugaz gaindiko interesen defentsarentzat mehatxu zuzena baitakar.
Desinformazio kanpainak informazioaren arloan garatutako portaera eredu gisa ulertzen dira, informazio errealitatea manipulatzeko modu koordinatu eta nahita burutzen direnak. Haien ezarpenak eta hedapenak herrialdearen interesak, balio konstituzionalak, prozesu demokratikoak, demokratikoki eratutako erakundeak eta, ondorioz, segurtasun nazionala mehatxatzen dituzte.
- Kaltegarria: herrialde baten interes nazionalak, eragin-gaitasuna edo erakundeak ahultzea bilatzen du.
- Manipulatzailea: egia eta fikzioa nahasten ditu emozioak manipulatzen eta nahasmena sortzen duen diskurtso bat sortzeko.
- Koordinatua: Hainbat estatu- eta estatuz kanpoko eragilek parte hartzen dute, beren ekintzak koordinatuz eta areagotuz.
- Nahitakoa: estrategikoa da. Herrialdearen edo sustapen-eragileen interes zehatzei erantzuten die.
Nola defendatu geure burua?
Desinformazio kanpainak detektatu eta horiei erantzuteko ezinbestekoa da jakitea:
- Ezagutzea: DISARM analisi-esparru komunetik eta ABCDE metodo komunetik abiatuta, erantzun azkarra ahalbidetzen duten protokoloak eta algoritmoak presta ditzakegu.
- Detektatzea: Espainiak RAS (Rapid Alert System) sisteman parte hartzen du, eta barne-koordinazioa ere egiten du fenomeno hori detektatzeko eta fenomeno horren aurrean erreakzionatzeko. Sistema honek Europako bazkideen arteko beharrezko koordinazioa bermatzen du.
- Erantzutea eta saihestea: zure erakundearen politikak azaltzeko komunikazio-jarduera estrategikoki planifikatuek eta komunikazio-gai proaktiboek desinformazio-kanpainen aurkako ospe sendoa eraikitzen laguntzen dute, ez baitago erantzun bakar eta nola erantzun erabakitzea beti baita zaila.
Espainiako sistema
Europar Batasunarekin koordinatuta ezarritako neurriez gain, Espainiak hainbat ekintza egiten ari da desinformazioaren aurka borrokatzeko:
- Erakunde-esparrua: Administrazioko organo desberdinen arteko koordinazio mekanismo iraunkorrak ezarri ditu, eta horien artean nabarmentzen da 2019ko martxoan sortutako Desinformazioaren Aurkako Batzorde Iraunkorra.
- Arau-esparrua: PCM/1030/2020 Agindua ezarri da, urriaren 30ekoa, zeinaren bidez argitaratzen baita Segurtasun Nazionalerako Kontseiluak desinformazioaren aurka jarduteko onartutako prozedura. Lau maila ezartzen ditu, dagokien erantzunekin.
- Esparru estrategikoa: Ministroen Kontseiluak Estrategia Nazionala lantzeko akordioa onartu du, orain ministerio guztien partaidetzarekin hasiko dena.
NATOren desinformazioaren aurkako borroka
NATO desinformazioaren aurka lanean ari da ia 1949an sortu zenetik, eta desinformazioa segurtasunerako mehatxu gisa aitortzen du. Bere estrategiaren esparruan, mehatxu hibrido berrien testuinguruan desinformazioaren aurkako borroka funtsezko elementua da.
NATOren informazio-mehatxuei emandako erantzunek epe labur, ertain eta luzeko aukerak barne hartzen dituzte, neurri proaktiboak barne. Erantzunak lau funtzio nagusitan oinarritzen dira:
- Informazio-ingurunea ulertzea.
- Informazio-mehatxuen eraginkortasuna prebenitzea.
- Informazio-gertakari zehatzei eustea eta arintzea.
- Informazio-mehatxuetatik sendotasun handiagoz berreskuratzea, ikasitako lezioetatik ikasiz.