Desde a súa adhesión á Comunidade Económica Europea en 1986, España desempeñou un papel clave na construción do proxecto europeo. Ó longo das derradeiras catro décadas, participou activamente na formulación de políticas comunitarias, a consolidación do euro e a ampliación da Unión Europea (UE). Este artigo aborda a evolución de España dentro da UE, as súas principais contribucións e os desafíos que enfronta no contexto actual.
Historia de España na Unión Europea
España solicitou oficialmente o seu ingreso na Comunidade Económica Europea (CEE) o 26 de xullo de 1977, impulsada polo proceso democrático. Oito anos despois, o 12 de xuño de 1985, asinou o Tratado de Adhesión xunto a Portugal, converténdose en membro pleno o 1 de xaneiro de 1986.
A partir dese momento, España foi un actor clave na consolidación do proxecto europeo. Pódense destacar os seguintes fitos:
- 1989: Integración da peseta no Mecanismo de Tipos de Cambio do Sistema Monetario Europeo.
- 1991: Sinatura do Acordo de Schengen, eliminando progresivamente os controis fronteirizos.
- 1992: Sinatura do Tratado de Maastricht, que estableceu a Unión Europea e sentou as bases do euro.
- 1995: Acordo en Madrid sobre a denominación da moeda común: o euro.
- 2002: Introdución do euro na sociedade civil.
España foi un país activo na negociación e desenvolvemento de tratados fundamentais:
- Tratado de Ámsterdam(1997): ampliou as competencias da UE en xustiza e interior.
- Tratado de Niza(2001): reformou o sistema de votación no Consello da UE.
- Tratado de Lisboa(2009): modernizou a estrutura da UE e reforzou a súa capacidade de acción global.
O ministro Albares reúnese en Madrid coa Alta Representante da Unión para Asuntos Exteriores e Política de Seguridade, Kaja Kallas. MAUC
Cales son os ámbitos clave da nosa participación?
España contribuíu ó desenvolvemento das principais políticas comunitarias, incluíndo:
- Política Agraria Común (PAC) e Política Pesqueira Común (PPC).
- Mercado Interior, Enerxía e Transporte.
- Política Industrial, Educativa e Social.
Nos últimos anos, España impulsou a reorientación destas políticas para abordar os retos do século XXI, como:
- Transición ecolóxica xusta e economía sostible.
- Política social forte e igualdade de xénero.
- Dixitalización segura e accesible para todos.
- Innovación e competitividade industrial na UE.
Unión Económica e Monetaria (UEM)
A Unión Económica e Monetaria (UEM) busca reforzar a estabilidade financeira da zona euro a través dunha política monetaria común co Banco Central Europeo, normas fiscais para disciplina orzamentaria e coordinación de políticas económicas entre Estados membros.
En 2012 creouse o Mecanismo Europeo de Estabilidade (MEDE) para apoiar financeiramente a países con dificultades económicas.
Unión Bancaria e de Mercados de Capitais
Para fortalecer a UEM, desenvolvéronse dous piares clave:
- Unión Bancaria (UB): Supervisión única do sistema bancario europeo.
- Unión de Mercados de Capitais (UMC): Facilita o acceso a financiamento diversificado para empresas.
En 2023, a UE propuxo a creación do euro dixital, unha moeda dixital complementaria ó efectivo.
Política de Cohesión Europea e España
A política de cohesión representa case un terzo do orzamento da UE e ten como obxectivo reducir as desigualdades económicas e sociais.
España é o terceiro maior beneficiario, con 35 562 millóns de euros asignados no período 2021-2027 a través de:
- Fondo Europeo de Desenvolvemento Rexional (FEDER): Equilibrio territorial e económico.
- Fondo Social Europeo Plus (FSE+): Investimento en emprego e educación.
- Fondo de Cohesión: Infraestruturas e medio ambiente.
- Fondo de Transición Xusta: Apoio a rexións afectadas pola transición climática.
Presidencia Española do Consello da UE (xullo-decembro 2023)
Cales foron as nosas prioridades e os nosos logros?
Durante o seu mandato, España estableceu catro eixes clave:
- Reindustrialización e autonomía estratéxica da UE.
- Transición ecolóxica e sostibilidade.
- Xustiza social e económica.
- Fortalecemento da unidade europea.
Entre os fitos acadados destacan:
- Acordos clave: Lei de Materias Primas Críticas, Reforma do Mercado Eléctrico, Regulamento de Intelixencia Artificial.
- Pacto de Migración e Asilo: Eliminación de controis fronteirizos en Schengen para Romanía e Bulgaria.
- Avances no Pacto Verde Europeo: Lei de Restauración da Natureza, Directiva de Eficiencia Enerxética.
- Protección social: Estratexia de Coidados, Tarxeta Europea de Discapacidade.
O ministro Albares coa Alta Representante á entrada da «reunión Gymnich», o encontro informal de ministros de Asuntos Exteriores dos estados membros da Unión Europea. EFE
Ampliación e Relacións Exteriores da UE
España impulsou a ampliación da UE, como reflicte a Declaración de Granada (2023), que definiu a ampliación como un investimento estratéxico en seguridade e prosperidade.
- Negociacións de adhesión con Ucraína e Moldavia.
- Impulso á integración dos Balcáns Occidentais.
Relacións Internacionais e Autonomía Estratéxica
España defendeu a autonomía estratéxica aberta da UE, promovendo acordos con:
- América Latina e o Caribe (Cume UE-CELAC 2023).
- África, Caribe e Pacífico (Acordo de Samoa, 2024).
- Novas alianzas comerciais con Chile e Nova Zelandia.