Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundearen (NATO) jatorria 1949ko Washingtongo Ituna sinatzean dago; itun horren arabera, Atlantikoaren bi aldeetako hamabi herrialdek konpromisoa hartu zuten elkarri babesa emateko, haietariko edozeini eraso eginez gero.
Erakundearen helburuak
NATOren helburua kideen askatasuna eta segurtasuna bermatzea da, bitarteko politiko eta militarren bitartez. Washingtongo Itunaren 5. artikuluak xedatzen duen bezala, “aldeek adostu dute Europan edo Ipar Amerikan horietako baten edo batzuen aurka egindako eraso armatu bat haien guztien aurkako erasotzat hartuko dela (…)".
Defentsa kolektiboaren printzipioa da, eta behin baino ez da aipatu erakundearen historian, 2001eko irailaren 11n Estatu Batuetan izandako atentatu terroristei erantzuteko.
Osaera eta kideak
Europako beste edozein estatu, honako hau egiteko gai dena:
- Itun honen printzipioen garapena sustatzea.
- Ipar Atlantikoko eskualdearen segurtasunari laguntzeak erakundean sartzeko aukera emango dio (Washingtongo Itunaren 10. artikulua).
Mark Rutte herbeheretarra da erakundeko egungo idazkari nagusia.
Erakundea gaur egun 32 estatu kidek osatzen dute (hamabi herrialde sortzaile (Ameriketako Estatu Batuak, Kanada, Belgika, Danimarka, Frantzia, Herbehereak, Islandia, Italia, Luxenburgo, Norvegia, Erresuma Batua eta Portugal), Grezia, Turkia (1952an sartu zena), Alemaniako Errepublika Federala (1955), Espainia (1982), Hungaria, Polonia, Txekiar Errepublika (1999), Errumania, Bulgaria, Eslovenia, Eslovakia, Estonia, Letonia, Lituania (2004), Albania, Kroazia (2009), Montenegro (2017) eta Ipar Mazedonia (2020), Finlandia (2023), Suedia (2024)).
Bestalde, erakundeak lankidetza-harremanak garatzen ditu hainbat arlotan: Elkarte Euroatlantikoaren Kontseilua (CAEA); Mediterraneoko Elkarrizketa (MD); Istanbulgo Lankidetza Ekimena (ICI); eta “bazkideak munduaren inguruan" (“Mundu osoko bazkideak").
![]()
Albares ministroak Atlantikoko Aliantzako Kanpo Arazoetarako ministroen bileran parte hartuko du 2025eko apirilaren 3an eta 4an, Bruselan. MAUC
Nola parte hartzen du Espainiak?
Espainia NATOko 16. kide bihurtu zen 1982ko maiatzaren 30ean, eta 1999an sartu zen egitura militar integratuan.
Espainia beti izan da Atlantikoko Aliantzaren aliatu fidagarria, segurua eta konprometitua, eta Atlantikoko Kontseiluan lan egiten du gure interesak kontuan hartzen direla ziurtatzeko, hegoaldeko gure bazkideei arreta berezia jarriz.
Espainiak Aliantzarekin hartutako konpromiso hori bereziki aintzatetsi zen Espainian NATOren 2022ko goi-bilera egin zenean, Madrilen, erakundean sartu gineneko 40. urteurrenean. Horren ondorioz, Hego Hegalerako Ekintza Plana onartu zen Washingtongo goi-bileran, 2024ko uztailean, eta, ondoren, Javier Colomina Espainiako diplomatikoa izendatu zen Hegoaldeko Auzotasunerako idazkari nagusi.
Espainian honako hauek dute egoitza: Torrejon de Ardozeko Aireko Eragiketa Konbinatuen Zentroak (CAOC), Europa hegoaldeko aire-espazioa kontrolatzen duenak; Hoyo de Manzanaresen (Madril) dagoen Lehergailu Inprobisatuen Aurkako Bikaintasun Zentroak; eta Béteran (Valentzia) Erabilgarritasun Handiko Lurreko Kuartel Nagusiak, Estatu Atlantiko Kuartel Nagusia izanik, Atlantikoko Kuartel Nagusiaren eginkizuna azkar betetzeko gaituta dagoenak. Espainiak egoitza hau NATOren eskura jartzen du behin betiko. Azpimarratzekoa da Espainiak NATOren Misil Balistikoen Aurkako Defentsa Sisteman egindako ekarpena, sei AEGIS destruktore estatubatuar baititu Rotako itsas basean.
NATOren egungo hedapenaren esparruan, Espainiak Aliantzaren stand-by flotetan parte hartzen du, eta oso presente dago ekialdeko hegalean:
- Espainiako armada Eslovakian Forward Presence (lurreko) misioan parte hartzen ari da bere kontingente handienarekin, sei herrialdeetatik lehen postuan sailkatuz.
- Espainiak bere bigarren hedapen militar handiena du Errumanian (DESPLIEGUE-F-E).
- Espainiak Letoniako gudu-taldean parte hartzen du Advanced Presence misioan (lurrera).
- Espainiako armada Estonian eta Letonian ere zabalduta dago.
- Turkian, Espainia lurraldearen defentsan parte hartzen ari da "Patriot" aireontzien aurkako bateria bat zabalduz.
- Europako lurraldetik kanpo, tropak Iraken daude zabalduta (Espainiak Irakeko Indar Armatuen prestakuntza eta gaitasun-garapen jardueretan parte hartzen du) eta Mediterraneoan eta Atlantikoan (Espainiak "Sea Guardian" itsas segurtasun operazioan parte hartzen du).
![]()
NATOko Atzerri ministroen bilera Mark Rutte Aliantzako idazkari nagusiarekin. MAUC
![]()
Hegoaldeko auzoa
NATOren historian zehar, hainbat elkarte eta kide sortu dira erakundearen mugako herrialdeekin, baina 2023ko Vilniuseko goi-bileran erabaki zen hegoaldeko hegaleko herrialdeekiko konpromiso horiek indartzea, eta, hala, elkarrekin lan egitea eskualdeko mehatxuei, erronkei eta aukerei aurre egiteko.
Washingtongo 2024ko goi-bileran, Hegoaldeko Auzotasunerako ekintza-plana abiarazi zen. Plan horrek oinarri zehatzak proposatzen ditu eskualdeko erronkei aurre egiteko, ikuspegi estrategikoago eta emaitzetara bideratuago baten bidez.
Ekintza-planean islatutako lehentasun horien ezarpena bermatzeko, Aliatutako herrialdeek Hegoaldeko Auzotasunerako Idazkari Nagusiaren Ordezkari Berezi bat izendatzea proposatzen dute. 2024ko uztailean, NATOko idazkari nagusiak Javier Colomina diplomatiko espainiarra izendatu zuen Hegoaldeko Auzotasunerako ordezkari berezi.
Erlazionatutako dokumentazioa